തിടമ്പ് നൃത്തം - ഉത്തരകേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രാചാരവും ക്ഷേത്രകലയും

വടക്കൻ കേരളത്തിലെ ഏഴു നൂറ്റാണ്ട് പഴക്കമുള്ള ക്ഷേത്രാചാരവും വാർഷികോത്സവത്തിന്റെ  ഭാഗമായി ആഘോഷപൂർവ്വം നടത്തി വരുന്ന അനുഷ്ഠാനവുമാണ് തിടമ്പ് നൃത്തം. ക്ഷേത്രത്തിനകത്തു വച്ച് തയ്യാറാക്കുന്ന ദേവീ / ദേവന്മാരുടെ അലംകൃതമായ വിഗ്രഹപ്രതീകം (തിടമ്പ്) ഭക്തിബഹുമാനാദികളോടെ ആചാരവിധിപ്രകാരം നർത്തകൻ ശിരസ്സിൽ സ്വീകരിക്കുന്നു. തിടമ്പ് ശിരസ്സിലേറ്റിയ നർത്തകൻ ആചാര്യന്മാർ നിഷ്‌കർഷിച്ചിട്ടുള്ള വാദ്യമേളങ്ങളുടെ സംഗീതാനുയാത്രയോടെ താളങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് പാദങ്ങൾ ചലിപ്പിച്ച് നൃത്തം ചെയ്യുന്നു. കാഴ്ചയിൽ മൃദംഗവുമായി സാദൃശ്യം തോന്നുന്ന 'പാണി' എന്ന വാദ്യത്തിന്റെ അകമ്പടിയോടെയാണ് നൃത്തകലാകാരൻ തിടമ്പ് ക്ഷേത്രമുറ്റത്തേക്ക് എഴുന്നള്ളിക്കുന്നത്. ശിരസ്സിൽ ഉഷ്ണിപീഠം എന്ന തലപ്പാവ് ധരിച്ച് നർത്തകൻ ഭക്തിയോടെ തിടമ്പ് തലപ്പാവിന് മുകളിൽ വയ്ക്കുന്നു. 'കൊട്ടി ഉറയിക്കൽ' എന്ന സുപ്രധാന ചടങ്ങോടെയാണ് സാധാരണയായി നൃത്തം ആരംഭിക്കുന്നത്. നർത്തകൻ ശിരസ്സിലേറ്റിയ ചൈതന്യവത്തായ ദേവീ / ദേവപ്രതിരൂപത്തിന്റെ ആദിമഭാവത്തെ ആദരപൂർവ്വം എതിരേറ്റ് താളലയത്തോടെ  ഉണർത്തുന്ന ചടങ്ങാണിത്. ദേവീ / ദേവന്മാരുടെ 'ദിവ്യഭാവം' ഉണരുമ്പോൾ ആ തരംഗങ്ങൾ നർത്തകന് പദചലനങ്ങൾ ആരംഭിക്കാൻ പ്രേരകമാകുന്നു എന്നാണ് സങ്കൽപ്പം. ദൈവീകചൈതന്യം ഹൃദയത്തിലേക്ക് ആവാഹിക്കുന്ന നർത്തകൻ ക്രമപ്രകാരം വലതും ഇടതും തിരിഞ്ഞ്  വൃത്താകൃതിയിൽ കലാശം ചവിട്ടുന്നു. തുടർന്ന്, താളവട്ടങ്ങൾക്കനുസരിച്ചുള്ള നൃത്തപ്രകടനം ആരംഭിക്കുന്നു. ആചാരപ്രകാരം  തകിലടി, അടന്ത, ചെമ്പട, പഞ്ചാരി എന്നീ പ്രധാന താളവട്ടങ്ങളിൽ നാല് കാലങ്ങളിലാണ് (നിരപ്പുകളിൽ) തിടമ്പ് നൃത്തത്തിലെ വാദ്യവിന്യാസം ക്രമീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. തിടമ്പ് നൃത്തത്തിന്റെ ആദിഗുരുക്കന്മാരായ പൂർവ്വികരുടെ  ഗൗരവമുള്ള നിർദ്ദേശകതത്ത്വങ്ങളിൽപ്പെട്ട  ആചാരപ്രകാരമുള്ള ലാളിത്യവും  നൃത്താവതരണത്തിലെ കലാപ്രകടനത്തെ ഭക്തിസീമകൾക്കുള്ളിൽ നിയന്ത്രിച്ചുനിർത്താനുള്ള ആദേശങ്ങളും ലംഘിക്കപ്പെടുന്ന സാഹചര്യങ്ങളിൽ ഈ അനുഷ്ഠാനരൂപം 'കേവലം കായികപ്രകടനമായി' പലർക്കും അനുഭവപ്പെട്ടേക്കാം. മറ്റു പല  കലാമേഖലകളിലും സംഭവിച്ചു പോയ  മൂല്യച്യുതിയോട് സ്വാഭാവികമായി ഇതിനെ ചേർത്തു വായിക്കേണ്ടിയും വന്നേക്കാം. തിടമ്പ് നൃത്തത്തിലെ മൗലികതയുടെ വഴിയിലൂടെ മാത്രം സഞ്ചരിച്ച് ഈ കലാരൂപത്തെ ക്ഷേത്രകല എന്ന നിലയിൽ പുനരുജ്ജീവിപ്പിച്ച പരമാചാര്യനാണ് പുതുമന ഗോവിന്ദൻ നമ്പൂതിരി. തനതായ ഒട്ടേറെ സംഭാവനകൾ നൽകി ഭാരതത്തിനകത്തും പുറത്തുമായി അസംഖ്യം ബഹുമതികൾ നേടിയ ദേവനർത്തകനാണ് അദ്ദേഹം . ഇന്നും സ്വജീവിതത്തിലെ ഓരോ നിമിഷവും തിടമ്പ് നൃത്തത്തെ അദ്ദേഹം ഗഹനമായി ഉപാസിക്കുന്നു.

Read More

തിടമ്പ് നൃത്തം ഒരു സപര്യ

വേദബാഹു 

പുതുമന ഗോവിന്ദന്‍ നമ്പൂതിരിക്ക് ജീവിതമെന്നാല്‍ തിടമ്പ് നൃത്തം എന്ന ക്ഷേത്രകലാരൂപത്തോടുള്ള തീവ്രമായ ഉപാസനയാണ്. ഈ കലാരൂപത്തെ ജനകീയമാക്കി സാംസ്കാരികവിപ്ലവം സൃഷ്ടിച്ച ഗോവിന്ദന്‍ നമ്പൂതിരിയുടെ ത്യാഗത്തെ കലാകേരളം ആദരിച്ചു, ഏറെ വൈകിപ്പോയെങ്കിലും.

വടക്കേ മലബാറിലെ ചില അമ്പലങ്ങളിലെ ഉത്സവഭാഗമായി രാത്രിസമയത്ത് നടന്നിരുന്ന ‘തിടമ്പ് നൃത്തം’ എന്ന ക്ഷേത്രാചാരത്തില്‍ ശാസ്ത്രീയമായ ചിട്ടപ്പെടുത്തലുകള്‍ വരുത്തി പാരമ്പര്യച്ചുവടുകള്‍ നിലനിര്‍ത്തിക്കൊണ്ട് ലോകമെമ്പാടും അവതരിപ്പിച്ചു നടന്ന കലാകാരനാണ് ഗോവിന്ദന്‍ നമ്പൂതിരി. തിടമ്പ് നൃത്തത്തില്‍ രണ്ട് അംശങ്ങളുണ്ട് – അനുഷ്ഠാനപരമായ വലിയ അംശവും കലാപരമായ ചെറിയ അംശവും. അനേകം വര്‍ഷങ്ങളുടെ സിദ്ധിയും സാധനയും ചേര്‍ന്ന വൈഭവത്തിലൂടെ ഇതിലെ കലാപരമായ അംശത്തെ വിപുലീകരിച്ച് ജനകീയമാക്കിയ തിടമ്പ്നൃത്ത കുലപതിയാണ് അദ്ദേഹം. കേവലം 'പരിഷ്കാരത്തിനു വേണ്ടി' മാത്രം സിനിമാറ്റിക് നൃത്തത്തിന്റെപാതയിൽ വർണ്ണാഭമായ വേഷവിധാനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളിച്ചും ഇതരനൃത്തകലാരൂപങ്ങളുടെ അന്ധമായ അനുകരണം കൊണ്ടും ഏഴു നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ള പവിത്രമായ ഈ കലാരൂപം വളരുകയല്ല, തളരുകയാണെന്ന് അദ്ദേഹം ശക്തമായി അഭിപ്രായപ്പെട്ടിരുന്നു. ചടുലമായ കാലപ്രവാഹത്തില്‍ ആത്മശോഭയ്ക്ക് മങ്ങലേറ്റ് ക്രമേണ ഇല്ലാതാകുമായിരുന്ന തിടമ്പ് നൃത്തത്തിന് അദ്ദേഹം ചൈതന്യം പകര്‍ന്ന് പുതുജീവനേകി ഒരു ക്ഷേത്രാചാരം എന്ന അവസ്ഥയില്‍ നിന്ന് ക്ഷേത്രകലയാക്കി വളര്‍ത്തിയെടുത്തു.

ഭാരതീയ നാട്യശാസ്ത്രത്തില്‍ തന്നെ കലയും സമൂഹവും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച് പരാമര്‍ശിക്കുന്നുണ്ട്. ഭരതമുനിയുടെ നാട്യശാസ്ത്രത്തിലെ നിയമങ്ങള്‍ അനുസരിക്കുന്ന കലയാണ്‌ തിടമ്പ് നൃത്തം എന്നാണ് ഗോവിന്ദന്‍ നമ്പൂതിരി അഭിപ്രായപ്പെടുന്നത്. ഭൗതികതകളുടെ പ്രായോഗികതലങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിച്ച് അവയെ വളര്‍ത്തുന്ന സാമൂഹികമനശാസ്ത്രശൈലിയാണ് നാട്യശാസ്ത്രത്തില്‍. അതിലെ ഘടകങ്ങളായ നൃത്തം, ഗീതം, വാദ്യം എന്നിവയില്‍ മുഖ്യം നൃത്തം തന്നെയാണ്.



നൃത്തകുലപതി കലാശ്രീ. പുതുമന ഗോവിന്ദൻ നമ്പൂതിരി ചെറുകുന്ന് ശ്രീ അന്നപൂർണ്ണേശ്വരീക്ഷേത്രത്തിൽ നടത്തിയ തിടമ്പ് നൃത്തം

നാട്യശാസ്ത്രം ഉദ്ഭവിച്ചതു തന്നെ സാധാരണ മനുഷ്യനുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സകലത്തിന്റെയും പ്രതിരൂപമായി അവന് വിജ്ഞാനവും വിനോദവും പകരുന്നതിനാണ്. ക്ഷേത്രോത്സവത്തിലെ ഒരു പ്രധാന അനുഷ്ഠാനമായിരുന്ന തിടമ്പ് നൃത്തത്തിന്റെ ഈ സാധ്യതയെ ശാസ്ത്രീയമാക്കി ജനകീയവൽക്കരിക്കുകയാണ് ഗോവിന്ദൻ നമ്പൂതിരി ചെയ്തത്. നാട്യശാസ്ത്രപ്രകാരം വിവക്ഷിക്കപ്പെട്ട 13 അംഗങ്ങളിൽ രസം, ഭാവം, അഭിനയം, ധർമ്മി, വൃത്തി, പ്രവൃത്തി, സിദ്ധി, സ്വരം, അതോദ്യാ, ഗാനം, പ്രകൃതി, ഉപചാരം, മണ്ഡപം എന്നിവയിൽ പലതിനും തിടമ്പ് നൃത്തവുമായി ബന്ധമുണ്ട്. ഭരതമുനി ബ്രഹ്‌മാവിങ്കൽ സമർപ്പിച്ച് പ്രയോഗിച്ച ഭാരതീ, സാത്വതീ, ആരഭി എന്നീ വൃത്തികളുടെ അവലംബങ്ങൾ പുരുഷപ്രകൃതി ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്ന 'താണ്ഡവ'ത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു; താണ്ഡവസമ്പ്രദായപ്രകാരമുള്ള നൃത്തമാണ് തിടമ്പ് നൃത്തം.

തിടമ്പ് നൃത്തത്തിലെ ദൃശ്യാനുഭവം നർത്തകന്റെ ചുവടുകളിലൂടെയും ശ്രവണാനുഭവം ചെണ്ട, വലംതല, കൊമ്പ്, കുഴൽ, ശ്രുതി, ഇലത്താളം എന്നീ വാദ്യോപകരണങ്ങളിലൂടെയുമാണ്. പതിഞ്ഞ താളത്തിൽ നിന്ന് മുറുകിയ താളത്തിലേക്കാണ് അവതരണത്തിന്റെ സഞ്ചാരം. താളങ്ങളിൽ വാദ്യം വിനിമയം ചെയ്യുന്ന ശബ്ദഭാഷ, അനുസൃതമായി നർത്തകൻ പദചലനത്തിലൂടെ വിനിമയം ചെയ്യുന്ന രൂപഭാഷ, നർത്തകന് ഹൃദയമുദ്രയെന്ന ഒരേയൊരു മുദ്ര. ഗോവിന്ദൻ നമ്പൂതിരിയുടെ തിടമ്പ് നൃത്തം പ്രേക്ഷകമനസ്സിൽ വർണ്ണോജ്ജ്വലമായ വൈകാരികതലങ്ങളിലൂടെ ഇന്നും തീവ്രമായ അനുഭൂതികൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നു. നാട്യശാസ്ത്രത്തിൽ ജനകീയതയെ അതിജീവനത്തിന്റെ മോക്ഷമാർഗ്ഗമായി പ്രതിപാദിക്കുമ്പോൾ, ഈ കാലഘട്ടത്തിലും പുതുമന ഗോവിന്ദൻ നമ്പൂതിരി ഒരു വശത്ത് തിടമ്പ് നൃത്തത്തിന്റെ തനിമയും സ്വാഭാവികതയും നിലനിർത്തുന്നതോടൊപ്പം മറുവശത്ത് ഈ കലാരൂപത്തിന് ജനപ്രീതി നേടിയെടുക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.



ക്ഷേത്രാങ്കണങ്ങളിലെ നൃത്തപ്രകടനങ്ങള്‍ക്ക് പ്രേക്ഷകമനസ്സില്‍ സമാനതകളില്ലാത്ത ഉയരങ്ങള്‍ താണ്ടിയ നൃത്തവൈഭവന്‍..

പേരും പെരുമയും കൊടുമുടിയോളം എത്തിയിട്ടും എളിമയുടെ നറുംപുഞ്ചിരി പൊഴിക്കുന്ന തിടമ്പ് നൃത്ത അദ്ഭുതം..

പുതിയ ഉയരങ്ങളും പദവികളും കീഴടക്കി തിടമ്പ് നൃത്തത്തെ ലോകത്തിന്‍റെ നെറുകയിലെത്തിയ വിസ്മയകലാകാരന്‍..

ഇത്തരം ഇതിഹാസങ്ങള്‍ നൂറ്റാണ്ടുകളുടെ കാത്തിരിപ്പില്‍ ഒരിക്കല്..

Read More